پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان
,, روزنامه پهره,, پهره روتاک,,پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان
,, روزنامه پهره,, پهره روتاک,,قسنمت سوم: الفبای زبان بلوچی : بزرگترین چالش زبان بلوچی
قسنمت سوم: الفبای زبان بلوچی : بزرگترین چالش زبان بلوچی
امروز که کامنتها را می دیدم یک از دوستان ( رحیم از وبلاگ ساربوک) از فردوسی اسم
برده بود و تحلیلی جالب نیز ارائه داده بود. من هم مانند رحیم معتقدم اگر در
تاریخ پس از حمله اعراب به ایران فردوسی ظهور نمی گرد چیزی از هویت و تاریخ ایران
باقی نمی ماند و ایران تبدیل می شد به کشوری نظیر مصر .
در آنجا از لحاظ تمدنی با
یک تاریخ چند هزار ساله تا پیش از حمله اعراب روبروئیم اما آنهمه تمدن در درون تمدن
عربی - اسلامی حل شد و حتی زبان آنها نیز عوض شد. حالا چرا این مقدمه بحث امشب را
شروع کردم چرا که فردوسی هم در آغاز راهش در مورد زبان فارسی با مشکلی مواجه بود که
امروز ما در زبان بلوچی با آن مواجهیم. در زمان فردوسی زبان رسمی کشور عربی بود
زبان مورد استفاده زمان سا سا نیان متروک شده بود و با توجه به غلبه زبان عربی اکثر
تولیدات فرهنگی نیز به این زبان بود. و در واقع حتی نویسندگان ایرانی وقتی می
خواستند کتابی نشر دهند از این زبان استفاده می کردند. غزالی و فارابی دو مورد شاخص
آن دوره هستند که از زبان عربی استفاده کردند. اما فردوسی چه کار با اهمیتی انجام
که ناجی تمدن و هویت ایرانی شد؟ شاهنامه که اثر ماندگار و جهانی اوست بر دو اصل
استوار بود احیای اساطیر ایرانی و احیای زبان فارسی حتی با الفبای عربی.
برای نجات از زوال و نابودی زبان بلوچی اولین مساله کتابت است و باز مهمترین مساله در این زمینه این است که زبان بلوچی بر چه الفبایی باشد؟ اگر پیگیر بحث باشید نخبگان بلوچ در مرزهای سیاسی متفاوت متاثر از زبان آن کشورها شیوه های متفاوتی را در مورد شیوه نوشتن و الفبا توصیه کردند. بلوچهای پاکستان متاثر از زبان اردو ، الفبای خاص خود را ابداع کردند و البته با توجه به حجم زیادی از تولیدات فکری که دارند دارد بر نوع نوشتن زبان بلوچی سلطه پیدا می کند. در ایران نیز از الفبای فارسی در آغاز توصیه می شد که با توجه به آواها و واجهای خاص زبان بلوچی و عدم انطباق با زبان فارسی از رونق این دیدگاه کاسته شد. برخی دیگر آمدند و الفباهای خاص خود را پیشنهاد دادند که اگر اشتباه نکنم و خوانندگان یاری کنند شخصی بنام « ایوبی » از نیکشهر کتابی هم در این زمینه نوشت. که آنهم بدلیل غیر علمی بودن و منطبق نبودن با استاندارهای زبانشناسی از رونق افتاد. نهایت بر این نظر اجماع شد که از روش کار مرحوم سید ظهورشاه هاشمی و الفبای پیشنهادی وی برای وحدت رویه با وجود کاستیهایی که دارد استفاده شود. که من کارهایی را که در چند سال اخیر در سطح جامعه بلوچ زبان کشور دیدم اکثرآ" با الگوی سید ظهورشاه کار کرده بودند.
از طرف دیگر خیلی از بلوچهای مقیم اروپا را نظری دیگر بود و آنها توصیه می کردند که بجای الفبای عربی مورد استفاده در زبان بلوچی از الفبای لاتین استفاده شود. که در این زمینه کارایی هم انجام دادندو بر طبق دیده ها و شنیده های یکی از دوستان در مجلاتی که منتشر می کنند از الفبای لاتین استفاده می کنند.
هرچند الگوی مرحوم سید ظهورشاه هاشمی دارد به الگوی مسلط تبدیل می شود و حتی در تنها نشریه بلوچی - مرز پرگهر -از همین روش استفاده می شود اما این الگو برای خیلی از مردم استان ما ناشناخته است. البته این الفبای پیشنهادی منطبق با بیان آواها و صدا ها توسط مردم بلوچ است و لی در عین حال بدلیل عدم آموزش یکی از مهمترین عواملی است که سبب توجه کم به کتابها و نشریات بلوچی می شود .
جالب است که در الفبای پیشنهادی مرحوم هاشمی مثلا" صداهای ض- ظ - ذ فقط با یک صدا آنهم ز نوشته می شود. اگر اشتباه نکنم الفبای پیشنهادی مرحوم هاشمی بر خلاف عربی که 28 حرف و فارسی که 32 حرف دارد از 26صدا تشکیل شده است. و برخی صداها نیز مختص این زبان است.
.......ادامه دارد
