سفربه سرزمین مکران – 7 ؛ توپ و کتوک سازه هایی که معرف معماری منط

سفربه سرزمین مکران – 7 ؛ توپ و کتوک سازه هایی که معرف معماری منطقه اند

آ پارتمان سازی بلای جانمان شده و دیگر از معماری های بر اساس عقل و منطق و آب و هوایمان خبری نیست. در شهرهایمان با وجود آنکه در اکثر آنها ردی از زلزله وجود دارد اما همه در حال نماکاری با شیشه هستند و ساختمان هایی می سازند که نمی دانم عمرش چقدر است و ماحصل زندگی در آنها چه خواهد بود؟

در سیستان و بلوچستان و به ویژه در سرزمین مکُران هنوز در معماری و ساخت و ساز، طبیعت هم دخیل است. اگر این شبیه سازی های پایتخت گونه به جان این خطه نیفتد و اینجا را هم آلوده نکند می توان سازه های نابی را یافت که هنوز در نوع خود زیبایند و بر اساس عقل و منطق معماری بومی پیش رفته اند. جالب تر آنکه این سازه ها عموما با محصولات طبیعی نظیر کاه گل، برگ های نخل و برش ساقه های نخل ساخته می شوند. «توپ» نمونه ای از این سازه هاست که بدنه اش از کاهگل و کلاهک آن از برگ درختان خرما ساخته می شود. بسیار خنک است و در برابر بارش باران نیز مقاوم است و مسکن عموم مردم این خطه است. این روزها برخی کولر گازی را هم در آن تعبیه کرده اند و ماحصلش اتفاق خوبی است. زیرا در گرمای جنوب و خطه مکُران درون سازه های ساخته شده از بتن و آجر را نمی توان به سادگی خنک کرد.
«کتوک» سازه دیگری است که در مناطق عشایری و روستاییان بلوچ بیشتر استفاده می شود. حدود 60 هزارتومان برپاکردنش هزینه دارد. محصولی است از «داز» که به آن نخل وحشی یا درخت خرمای وحشی می گویند و به صورت خودرو در محدوده ایرانشهر و سرباز می روید. کتوک از چوب های درخت خرما و همین طور داز اسکلت بندی می شود و بعد با حصیر بافته شده از برگ های نخل پوشانده می شود. این سازه نیز در برابر بادهای داغ و باران های سیل آسای این خطه مقاوم است اما خوب می دانید که به هر حال این سازه ها همه از زمانهای دور به جا مانده و اینک برای ماندگاری و مقاومت بیشتر نیازمند اصلاح و ارتقا هستند.در سفرمان به جلگه واقع در جنوب بمپور به خانه پدری فرماندار ایرانشهر رفتیم. در حیاط بزرگ آن خانه یک توپ ساخته بودند که معلوم بود استراحتگاهی بومی و خودمانی است. نور کمتر درون آن رخنه می کند و در تابستان بدون کولر هم خنک است اما این روزها همه به فکر خنکای کولرهای گازی اند؛ چه دو تکه چه یک تکه.

http://ghanbarpour.blogfa.com